Vijf jaar lang woonden jullie over de hele wereld met Native Americans en andere inheemse stammen. Wat deed jullie besluiten de Westerse wereld achter jullie te laten?

Renata: Alles veranderde toen we ouders werden. Een kind, een nieuw wezen op de wereld te zetten, had veel meer impact dan we vooraf verwacht hadden. Niet zozeer de praktische aspecten van het ouderschap - dat ging bijna moeiteloos. Maar het besef dat je deel uitmaakt van iets dat groter is dan je eigen leven, dat maakte diepe indruk. Je bent meteen zo verbonden met het leven van de volgende generaties en voelt veel nadrukkelijker dat je daar verantwoordelijkheid voor draagt. Dat resulteerde in een boel vragen: Waarom doe ik de dingen die ik doe? Wat is de werkelijke waarde van mijn prestaties? Wat is mijn levensdoel? We voelden ons verbonden met de essentie van het leven en we wilden ons eigenlijk distantiëren van bepaalde aspecten van de westerse samenleving die daar voor ons zo ver vanaf leken te staan. We zagen onszelf tot dan toe als onafhankelijk, niet bepaald als het product van onze maatschappij, maar door dieper te kijken moesten we wel aan onszelf toegeven dat we net zo vast in het systeem zaten als ieder ander. Een systeem waarin we eigenlijk niet meer wilden geloven.

Was dit een ouderlijk instinct?

Rolf: Dat was het in het begin zeker. Maar er waren verschillende processen gaande. Ook in mijn professionele leven. Hoe vaker ik in directiekamers kwam en hoe hoger ik kwam in de hiërarchie van bedrijven, hoe vaker ik teleurgesteld werd door het leiderschap dat ik ontmoette. Het ontbreken aan visie, het gebrek aan begrip van een groter geheel, de egoïstische spelletjes die gespeeld werden. Om nog maar niet te spreken van de ongeloofijke korte-termijn-focus. In veel bedrijven wordt er nauwelijks verder gedacht dan het komend jaar of het volgende kwartaal. Een strategie voor twee jaar wordt al gezien als ‘long term thinking.’ Je kunt je voorstellen hoe ik me voelde toen ik Native Chiefs hoorde spreken over de verantwoordelijkheid die zij nemen voor de impact van hun beslissingen op de volgende zeven generaties.

Was het moeilijk om alles achter te laten?

Renata: Het is een vraag die we vaak krijgen, maar eerlijk gezegd heb ik daar nooit een seconde moeite mee gehad. Leven in de natuur voelde van het begin af aan volledig ‘natuurlijk’. Niet weten wat de dag van morgen brengt gaf ons rust en vrijheid. Het leven zonder vastomlijnd plan stelde ons in staat in het moment te zijn, de dagen te nemen als een avontuur; zonder verwachtingen. Dat was bijzonder. Het moeilijkste was eigenlijk de terugkeer na zoveel jaar. Dat was de echte uitdaging. Ik moet eerlijk bekennen dat het me enkele jaren heeft gekost om me weer in te passen in het Westerse ritme.

Hoe was dat voor jullie kinderen? Heb je nooit getwijfeld of je er goed aan deed hen van school te halen en uit hun stabiele omgeving?

Rolf: Op het moment dat we de wereld in trokken waren onze kinderen 2, 4 en 7 jaar oud. Leeftijden waarop ze jouw keuzes als ouders niet gaan bevragen, maar waarop ze je vol vertrouwen volgen. Kinderen passen zich gemakkelijk aan een nieuwe omgeving aan. En ze vonden het heerlijk om in de natuur te zijn. Het ouderschap voelde voor ons niet meer als ‘politieagentje spelen’, zoals in de grote stad. In het begin woonden we in een trailer aan de oever van Lake Michigan, zonder stromend water of elektriciteit. Koken deden we op een open vuur en om te baden namen we een duik in het meer. Natuurlijk was dit totaal anders dan ons leven in Londen of Amsterdam, maar voor onze kinderen was dit binnen de kortste keren het nieuwe normaal. In feite hielpen zij ons echt vrij te zijn en los te laten juist door het gemak waarmee zij de vrijheid omarmden.

Maakten jullie je zorgen toen jullie besloten de kinderen mee te nemen naar een aantal van de meest afgelegen plaatsen in de wereld, zoals het Amazone- regenwoud of de Kalahari Desert?

Renata: Ja, natuurlijk ... We beseften maar al te goed dat we niet op weg waren naar typische toeristische plaatsen. We waren beiden doorgewinterde reizigers, maar dit was beslist een stapje verder buiten onze comfortzone. We zouden naar een aantal plekken gaan met omstandigheden die ook wij nog niet kenden. Extreme hitte, extreme droogte, malaria en besmettelijke ziektes...

We hebben goed nagedacht en alles afgewogen. Natuurlijk maak je een risicoanalyse en weeg je alle voor- en nadelen tegen elkaar af, maar als we vooraf naar alle waarschuwingen hadden geluisterd, zouden we nooit aan deze reis zijn begonnen, denk ik.

Je zei dat het een hele uitdaging was om terug te keren naar de bewoonde wereld. Hoe zit het met jullie kinderen, was het makkelijk voor hen om terug naar school te gaan?

Renata: De meiden waren er stiekem echt wel aan toe. Ze hadden inmiddels een leeftijd bereikt waarop ze behoefte kregen aan wat meer sociale interactie met leeftijdsgenootjes, en binnen een mum van tijd waren ze helemaal gesetteld in hun nieuwe leven. Ook de omschakeling naar ‘alle dagen school’ was relatief eenvoudig. Voor mijn zoon, de jongste, was de overgang zwaarder. Hij miste het bos en zijn Indiaanse vrienden. Toch is het al met al prima verlopen, dan zie je maar weer hoe groot het aanpassingsvermogen van kinderen is.

Terugkijkend denk ik dat het voor onze kids helemaal niet nadelig is geweest dat ze 5 jaar geen regulier onderwijs hebben gevolgd. Integendeel, ze leerden ván de wereld en ín de wereld. Ze hebben de basiswaarden van het leven verankerd gekregen in hun jonge jaren zonder de onnatuurlijke push van de rationele maatschappij. De rijkdom aan ervaringen die ze hebben opgedaan door te leven in de natuur is onbetaalbaar. Ik denk dat hun gevoel van ‘familie’ een veel bredere betekenis heeft gekregen. De indrukken en lessen die ze hebben opgedaan gedurende de tijd die we bij de Native Americans en later bij andere stammen zijn blijvend.

Voordat het idee kwam om rond de wereld te reizen en een flm te maken, leefden jullie enkele jaren in het bos. Wat is er gebeurd?

Rolf: Het idee kwam als een visioen. Het voelde zo groot dat we het eerst nog een tijdje geprobeerd hebben te onderdrukken. Immers, wie waren wij om rond de wereld te reizen om de verborgen Earth Keepers te vinden en te documenteren? We waren geen flmmakers, noch antropologen. Maar de dromen over deze reis bleven komen. Het begon allemaal met onze ontmoeting met Nowaten, de hoofdpersoon in de film. Ik herinner me nog levendig hoe we ons voelden toen we hem voor de eerste keer ontmoetten. Hij, een 80-jarige medicijnman die een eenvoudig en teruggetrokken leven leidde in de bossen, bleek de grootste bron van wijsheid te zijn die we ooit waren tegengekomen. We werden totaal overrompeld. Weggeblazen door de manier waarop hij moeiteloos leek te schakelen tussen verschillende dimensies. Door die ontmoeting veranderde er iets in ons, het kantelde onze kijk op het leven. Kort daarna kwam de gedachte om hem te flmen. Toen we hem bij een volgend bezoek vroegen wat hij van het idee vond om een flm te maken zodat nog veel meer mensen konden leren van zijn wijsheid, gaf hij geen antwoord. Het duurde bijna een jaar en zeven ontmoetingen vóór hij instemde. Dat was het begin van DOWN to EARTH.

Oké, dus toen hebben jullie Nowaten geflmd, maar hoe ga je dan verder? Hoe vind je dan nog meer ‘Earth Keepers’ zoals jullie ze noemen?

Rolf: Het vinden van Earth Keepers was beslist geen gemakkelijke klus! We namen een jaar de tijd om ons voor te bereiden op onze reis. De mensen die we zochten kun je immers niet ‘googelen’. We zijn veel gaan lezen over verschillende tribale gemeenschappen en probeerden in contact te komen met de wetenschappers die hen hadden ontmoet of bestudeerd. Ook probeerden we in contact te komen met de zogeheten gate keepers van de stam. Honderden telefoontjes en e-mails later hadden we nog niet één garantie om een Earth Keeper te ontmoeten. Het was duidelijk dat dit een reis zonder garanties zou worden. Maar we kregen wel steeds meer connecties en een beeld waar we heen zouden moeten gaan. Met name de eerste maanden van onze expeditie waren uitdagend. Twee keer hebben we overwogen om de reis af te breken en terug te gaan naar huis.

We kregen te maken met voedselvergiftiging en we moesten als familie echt groeien in deze reis. Een team vormen, zou je kunnen zeggen. Ieder onze rol vinden en in het ‘reisritme’ komen. Ook moesten we nog wel de vaardigheid ontwikkelen om goed om te gaan met de verschillende communities en hun gate keepers. Veel mensen wilden best geflmd worden, maar dit waren doorgaans niet de mensen waarin wij echt geïnteresseerd waren. We namen een risico om bepaalde mensen af te wijzen, maar voelden dat we volledig moesten vertrouwen op onze intuïtie. Dat is tegelijkertijd een van de belangrijkste lessen van de hele reis voor mij: je totaal overgeven en volledig vertrouwen hebben in je inner voice.

Renata: We leerden toen pas echt vanuit vertrouwen te leven en alles te nemen zoals het komt. Toen ons dat lukte gebeurden er hele bijzondere dingen. Alles leek op zijn plek te vallen. Uiteindelijk zijn we er in elk land in geslaagd om een bijzondere gids of vertaler te vinden, die een sleutelpositie had om met de Earth Keepers in contact te komen. Keer op keer werd hij of zij als het ware onderdeel van onze familie. Achteraf bezien is het zo bijzonder dat we al deze mensen precies op het juiste moment hebben mogen ontmoeten.

Dat is waar DOWN to EARTH over gaat.